Op de Floriade in Venlo zie je al glimpen van de toekomst. Over tien jaar – in Almere – zal innovatie in de groente- en fruitteelt hopelijk de boventoon voeren. Want steden worden belangrijker. En voeding voor de stedelingen ook. Hoe kunnen wij met landbouw en voedsel bijdragen aan de vitaliteit van de stad?
Stadslandbouw is het koppelen van landbouwproductie aan stedelijke functies. Denk aan de stadsboerderij op De Kemphaan, moestuinen en energieproductie door vergisting van mest voor een stadswijk. Ook bloemenkwekers zoeken nieuwe oplossingen, zoals het verhuren van een deel van hun kassen aan kleine telers en voor educatieve projecten.
De derde golf
“Wij kijken verder dan het produceren van voedsel. Het gaat ook om het verbeteren van de sociale cohesie, energie en werkgelegenheid. Volgens mij is stadslandbouw de derde golf, na biologische landbouw en natuureducatie. We begonnen na de oorlog met schaalvergroting tegen de honger. Dat bracht milieuproblemen met zich mee, en het uit elkaar groeien van productie en consumptie. Nu zeggen we: we moeten de plek waar we produceren weer verbinden met de stad.”
De ontwikkelingen gaan wat Remmers betreft niet snel genoeg. Hij noemt een voorbeeld. “Het Oostvaarderscollege heeft een biologische cateraar, maar tegenover de school stond een friettent, waarna de cateraar noodgedwongen ook weer snacks in de kantine aanbood.” Daarom wil hij onder meer samen met de CAH en andere partijen stappen zetten om stadslandbouw te versnellen en te verbreden, bijvoorbeeld om obesitas tegen te gaan.
Kort transport
Soms moet je wel grootschalig produceren, zoals in het Westland. In Nederland staat voedselproductie niet op de eerste plaats, maar we zijn veel zelfvoorzienender dan we zelf denken, aldus Remmers. Ruimte is er ook genoeg. Denk bijvoorbeeld aan groenteteelt in leegstaande kantoorpanden. “Dat is op bepaalde plekken in Nederland al gaande. Maar er zit geen duidelijke gedachte achter. Je moet je afvragen welk probleem je wilt oplossen in een bepaald gebied. Anders krijg je straks overproductie van stedelijke tomaten, die de bestaande teelt verdringen. Er zijn gewassen waarbij het soms efficiënter is om ze van ver te halen, omdat je er in Nederland meer energie voor nodig hebt. Je kunt wel de transportketen verkorten of de efficiëntie verbeteren door productie en consumptie dichter bij elkaar te brengen.”
Het fosfaat, dat we nu gebruiken als meststof, is bijna op in de wereld. Er wordt al gedacht aan het apart opvangen van urine, waaruit weer fosfaat gefilterd kan worden. “Technisch is het mogelijk, maar cultureel is er waarschijnlijk wat weerstand. Maar volgens mij moeten wij daar wel naartoe, want er wordt zoveel door het riool gespoeld wat we prima kunnen hergebruiken.”
Kwaliteit langs de snelweg
Kunnen we de voedselkwaliteit in de gaten houden als de landbouw versnipperd? Bijvoorbeeld bij de teelt langs snelwegen? “Als de omgeving zo smerig is, moeten we die verbeteren in plaats van geen stadslandbouw uit angst voor vervuiling. Het is niet moeilijk, maar het moet wel gebeuren.”