Schooltuintjes zijn er nauwelijks in Almere; er was niet genoeg vraag naar. Inmiddels komen nieuwe initiatieven tot bloei, waarmee behalve scholieren ook particulieren en bedrijven aan de slag kunnen met hun eigen groen in de stad.
Met het vooruitzicht van de Floriade leeft ook de aandacht voor stadslandbouw weer op bij gemeente, burgers en bedrijven in Almere. Om te inventariseren wat nodig is aan beleid, coördinatie en middelen organiseren de Stichting Vrienden van Stadslandbouw Almere en de Vereniging Buitenstad een ‘Groene Sociëteit’. De deelnemers komen bijeen in een kas van Onze volkstuin onder glas in Almere Buiten.
De focus ligt op verbeterpunten en de rol van de gemeente. Waar lopen we tegenaan bij het ontwikkelen van groene initiatieven? En wat gaan we hiermee doen? Voormalig schoolmeester Jongerius wil alvast iets kwijt: “Er is veel kijkgroen, maar geen doe-groen. Maak een pilot met een goede basis, want kleinschalige projecten gaan snel te gronde.” Een ander voegt daaraan toe: “Mensen krijgen het land waar ze om vragen. In de polder zijn we erg gericht op export. Laten we ons richten op lokale markten.”
‘Onze volkstuin onder glas’ begon een half jaar geleden met het verhuren van grond aan moestuinhouders. Zowel kinderen als allochtonen en biologische tuinders maken inmiddels gebruik van de ruimte in de kas. De volgende stap is het bewust produceren voor restaurants, bedrijfskantines en particulieren. Initiatiefnemer Ron van Zwet: “Daar kunnen we eerlijke prijzen voor rekenen. Wij kunnen bijzondere producten leveren en cateraars kunnen zich profileren met duurzame producten die lokaal geproduceerd en biologisch geteeld zijn. Voor de continuïteit is samenwerking met ondernemers essentieel. Overproductie uit de volkstuinen verkopen kan, maar er wordt zo efficiënt gepoot dat er eigenlijk geen overproductie is.”
Stadsakker in het park
Ook in de stad ontluiken steeds meer groene initiatieven. Marije Buiter spant zich in voor de Cupidohof in Almere Poort. Jacqueline Boudens doet dat voor de Kindermoestuinen in Almere Stad. Brigitta Methorst is programmaleider ‘Groen en Gezond’ van Natuur- en Milieu-educatie (NME). “Het geld voor de aanpak van ‘Groen en Gezond’ is een tussenvorm; een steppingstone tussen overheid en particulier initiatief. Zo is de StadsAkker in het Den Uypark er om scholieren en bewoners te betrekken en mee te laten leren. Dat is bedoeld voor de lange termijn, met veel partners. De kracht is dat veel leerlingen van het hoger onderwijs hier stage kunnen lopen en leerlingen van basis- en middelbaar onderwijs hier kunnen leren. We willen ook de buurt erbij betrekken.”
Buurttuin met beheer
Pine Schuurmans is bezig voor de Bouwmeesterbuurt. Er werd groot onderhoud gepleegd en een stuk braakliggend terrein was vooral een plek voor hangjongeren. Wat moesten ze daarmee? Na overleg besloten ze er een tuin van te maken. Woningcorporatie Ymere en de gemeente werkten samen met de Brede School aan een buurttuin, zodat de bewoners elkaar konden ontmoeten. Schuurmans: “We willigden zo de wensen in voor zowel ouderen, met verhoogde tuinbakken en een jeu de boulesbaan, als voor jongeren, met een picknicktafel en jeugdtuintjes.”
In mei is de tuin geopend. Omwonenden hebben de tuin geadopteerd. Er is een insectenhotel bijgebouwd en een kikkerpoel gegraven. Voor de hangjongeren is een bank gemaakt. “De overlast is veel minder geworden, omdat er meer licht en meer zicht op is. En we hebben een tuintjescommissie met vertegenwoordigers van alle partijen en een beheerovereenkomst.”
Boerderij en speeleiland
Directeur Stichting Stad en Natuur Jan Wachtmeester is er vol van: “In het Meridiaanpark hebben we samen met bewoners het groengebied functioneler gemaakt, zodat ze het vaker bezoeken en actief bezig zijn. Daar komt nu de Buitenplaats, met onder meer de Warmoezerij (een vollegronds tuinderij), een kindercentrum en het Speeleiland. Het erf, de boerderij en landerijen voor vee en hoogfruit volgen nog.” Daarvoor moeten wel pachtcontracten worden ondertekend. De betrokkenheid was groot tijdens de planontwikkelingsfase, maar in de uitvoering verzandde het, onder meer omdat de betrokkenen de ondertekening moesten afwachten. “Volgend jaar kan de akker in productie. Tien tot vijftien mensen kunnen straks hun inkomen verdienen op de Buitenplaats.”
Floriade en Oosterwold
De gemeente Almere wil stadslandbouw stimuleren. Het is een middel om bijvoorbeeld de sociale samenhang te versterken. Boy van den Berg is projectsecretaris van de Floriade. “We zoeken naar initiatieven van onderop. Zowel in stedenbouw als in tuinbouw. Midden in de stad, aan het Weerwater. Met de beste voorbeelden uit Almere, de regio, het land en de wereld. Dat doen we op 60 hectare. In een BV en ‘The Making Off’ ontwikkelen we allerlei initiatieven.
In Oosterwold staan we voor de opgave om een nog groter gebied te ontwikkelen, maar dan zonder deadline. Dat kunnen we niet alleen, dat doen we met collectieven in een soort ‘freeland’. Circa 40% is bestemd voor land- en tuinbouw, 20% voor wonen en werken en 10% voor infrastructuur. Dat kan per kavel. Onderlinge ruil van functies is mogelijk.”
Historisch groen voor straks
Het kán dus in Almere. Sterker nog: Almere is ervoor gemaakt. Peter Post van Stadsbeheer: “Deze stad is gebouwd volgens het Garden City-principe: een ruim opgezette, meerkernige stad, gevuld met groen. Die groene ruimte is aangebracht met het idee dat het later wel zou worden gedetailleerd. Groen blijft nodig. Niet alleen uit idealisme, maar ook uit noodzaak. Voor schoner voedsel, voor zuurstof. Het beheer hoeft niet met professionals; het kan ook met ondernemers, bewoners en vrijwilligers.”
Guerillalandbouw
Dat gebeurt niet altijd binnen de lijntjes. “We hebben ons een beetje stout gedragen. We zijn begonnen met stadslandbouw zonder dat het beleidsmatig was afgedekt. Een soort guerillalandbouw. Er kwamen veertien inzendingen binnen, waaronder die van een producent van biomassa in Poort, schoolmoestuinen en stadsboeren. Sommige belemmeringen moeten nog overwonnen worden. Daar hebben we al veel van geleerd.
Hoe loods je de initiatieven op een effectieve manier door de organisatie? Bijvoorbeeld via het Ondernemersloket. Je zou het een initiatievenloket kunnen noemen, die je kunt raadplegen voor integrale toetsing van je idee. De gemeente stelt beschikbaar en faciliteert. De initiatiefnemer neemt creativiteit, drive, middelen en handen mee.”
Het komt nu in een stroomversnelling, zeker nu we de Floriade hebben binnengehaald en het convenant Growing Green Cities hebben ondertekent. “Er is ook een denkomslag gemaakt, zowel bij ambtenaren als bij inwoners. We hebben als gemeente een heel hoog ambitieniveau, waardoor veel belemmeringen wegsmelten. Zo kunnen we inhoud geven aan de Garden City van de toekomst.”
meer weten? Kijk op: www.onzevolkstuinen.nl, www.buitenstad.nl en www.floriadealmere.nl
Bernadet Timmer
Communicatie, Gemeente Almere